Trong các giai đoạn chăn nuôi heo, cai sữa là một giai đoạn thiết yếu. Trong giai đoạn này, heo con phải trải qua những yếu tố stress do môi trường thay đổi như chuyển đến khu sau cai sữa, tách khỏi heo mẹ và sống với nhiều heo con của những bầy khác. Heo con nuôi trong điều kiện thả rông được cai sữa từ 12 đến 17 tuần tuổi, nhưng trong các hệ thống chăn nuôi heo, heo con thường được cai sữa từ 2 đến 5 tuần tuổi, khi đường ruột và hệ miễn dịch chưa trưởng thành.
Những thay đổi sau cai sữa tạo ra căng thẳng làm tác động đến sức khỏe, hiệu suất và đường ruột heo con: Tiêu chảy sau cai sữa, chậm lớn, thậm chí tử vong cao. Dưới đây là những tác động khi cai sữa heo con:
Sức khỏe đường ruột heo con: Hệ vi sinh vật đường ruột bao gồm vi khuẩn và các sinh vật đơn bào khác sống trong đường tiêu hóa của heo. Hệ vi sinh vật đường ruột đóng vai trò có lợi cho vật chủ, chẳng hạn như tiêu hóa và lên men carbohydrate, sản xuất vitamin, duy trì các chức năng bình thường của nhung mao ruột, điều hòa các phản ứng miễn dịch và bảo vệ khỏi vi khuẩn gây bệnh.
Ở heo, sự hình thành hệ vi sinh vật đường ruột bắt đầu từ lúc mới sinh. Hệ vi sinh vật đường ruột trải qua những thay đổi do điều kiện môi trường, chế độ ăn uống, tuổi tác và sự tiếp xúc với vi sinh vật từ lúc mới sinh cho đến khi cai sữa và trong thời kỳ sau cai sữa. Nghiên cứu cho thấy rằng hệ vi sinh vật đường ruột heo thay đổi theo cách có thể dự đoán được trong giai đoạn sau cai sữa và tuổi cai sữa có ảnh hưởng tạm thời đến hệ vi sinh vật này.
Sự phát triển của hệ thống tiêu hóa: Khi cai sữa, trở ngại lớn nhất đối với heo con cai sữa là khả năng tiếp nhận, tiêu hóa và hấp thụ dinh dưỡng từ thức ăn cho heo con. Ở giai đoạn này heo con rất dễ rơi vào tình trạng: Không ăn uống đủ chất dinh dưỡng dẫn đến sự thiếu hụt năng lượng làm cho heo con dễ dàng hao hụt trọng lượng, sức khỏe suy giảm và phụ nhiễm những mầm bệnh tại trại. Hoặc heo con có thể ăn nhiều thức ăn nhưng khả năng tiêu hóa thức ăn kém dẫn đến tình trạng thức ăn không thể tiêu hóa hết và di chuyển xuống ruột già. Và đó có thể trở thành nguồn dinh dưỡng cho nhóm vi khuẩn bất lợi phát triển và gây bệnh cho heo con.
Năng suất của heo con: Căng thẳng liên quan đến cai sữa dẫn đến giảm lượng nước và lượng thức ăn, ảnh hưởng đến khả năng tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng của vật chủ và dẫn đến giảm hiệu suất. Người ta ước tính rằng chỉ có 50% heo con ăn bữa đầu tiên trong vòng 24 giờ sau cai sữa, và 10% vẫn chưa ăn 48 giờ sau đó. Tuy nhiên, heo con thường trở lại mức năng lượng trước khi cai sữa từ 8 đến 14 ngày sau cai sữa.
Hành vi của heo con: Heo khi cai sữa sẽ có hành vi hung hăng và các cuộc đụng độ với heo con khác tại máng ăn và máng uống.
Sức khỏe miễn dịch: Ngoài những tác nhân stress làm ảnh hưởng đến sức khỏe của heo con trong giai đoạn cai sữa và có thể xem là căn nguyên làm cho sức khỏe heo con bị suy giảm thì một trong những nguyên nhân vì sao heo con ở giai đoạn này dễ dàng nhiễm bệnh đó là do hệ miễn dịch của heo con chưa đủ hoàn thiện và có đầy đủ kháng thể cần thiết giúp heo con có thể vượt qua được những ảnh hưởng của những yếu tố gây bệnh như tiêu chảy hay viêm phổi.
Vì thế để giúp cho heo con cai sữa có được sức khỏe thể trạng tốt thì việc tập cho heo ăn thức ăn tập ăn trong giai đoạn theo mẹ là một cách tốt để quá trình chuyển đổi từ sữa mẹ sang thức ăn chăn nuôi được thuận lợi, đảm bảo heo con nhận biết thức ăn, giúp heo con dễ dàng vượt qua được giai đoạn khủng hoảng sau khi cai sữa, giúp trang trại nuôi lợn đạt hiệu quả kinh tế cao hơn: Cải thiện việc sử dụng chuồng đẻ, tăng số heo con được sinh ra trên mỗi nái mỗi năm và tăng số lượng heo được sản xuất tại trại trong năm.
Các lợi ích khi cho heo tập ăn sớm:
Nâng cao lượng ăn sau cai sữa của lợn con. Trong giai đoạn trước khi cai sữa, lượng ăn vào càng nhiều thì lượng ăn vào của tuần đầu tiên sau cai sữa càng nhiều, nâng cao tăng trọng của lợn con sau cai sữa, rút ngắn thời gian xuất chuồng.
Bên cạnh đó, thức ăn dạng viên sẽ kích thích, thúc đẩy sự phát triển của hệ thống tiêu hóa, thúc đẩy sự phát triển của hệ thống lông mao trong đường ruột, thúc đẩy hấp thu chất dinh dưỡng, mặt khác quá trình tiết ezyme tiêu hóa trong đường tiêu hóa, cải thiện khả năng tiêu hóa, tăng tính thèm ăn, heo được cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho sự phát triển sau này.
